İş Kanunu’nun 13. maddesine göre ücretli ve ücretsiz analık izinlerinin bitmesinin ardından -her iki ebeveynin de çalışması koşuluyla- ebeveynlerden biri tam süreli çalışmadan kısmi süreli çalışmaya geçebilir.
İşçi, bu hakkını analık izinlerinin bitiminden sonra çocuk zorunlu ilköğretim çağına gelene (5,5 yaşını doldurana kadar) kadar herhangi bir zamanda kullanabilir. Yani işçi, analık izinlerinin bitiminden hemen sonra bu hakkını kullanabileceği gibi, çocuk 2 hatta 4 yaşındayken de bu haktan yararlanabilir.
Gelelim işçimizin sorusuna. İşçimiz, eşinin çalıştığına dair bir belgeyi de ekine koyarak kısmi süreli çalışmaya geçiş başvurusu yapabilir. Eşinin çalıştığı işyerinin konkordatoda olması işçimizin bu hakkını kullanmasına engel teşkil etmez. Ancak başvuru yapılmadan önce işçimizin eşi işsiz kalırsa, okurumuzun başvuru yapabilmek için eşinin yeniden çalışmasını beklemesi gerekir.
Peki işçimiz başvuru yaptıktan ve kısmi süreli çalışmaya geçtikten sonra, okurumuzun eşi işsiz kalırsa ne olacak?
Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesinde bu konuda çok açık bir hüküm var:
“Birinci fıkra kapsamındaki kısmi süreli çalışma talebi şartları, sadece başvuru sırasında aranır. Bu şartların kısmi süreli çalışma sırasında kaybedilmesi durumunda söz konusu hak devam eder.”
Dolayısıyla okurumuzun eşi daha sonra işsiz kalsa bile okurumuz kısmi süreli çalışmaya devam edebilir. İşiçimiz tam süreli çalışmaya geçmek zorunda olmaz.
Bununla birlikte okurumuz istediği zaman tam süreli çalışmaya geri dönebilir. Yani eşinin işsiz kalması durumunda okurumuz tam süreli çalışmaya dönmeyi de tercih edebilir. Ancak bu durumda işçimiz aynı çocuk bir kez daha kısmi süreli çalışmaya geçiş hakkından yararlanamaz.
1- Analık İzni:
Kadın işçinin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmaması esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumunun uygun olduğunun doktor raporuyla belgelendirilmesi hâlinde kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. Kadın işçinin erken doğum yapması hâlinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.
Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü hâlinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılır.
Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinen işçiye, çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık izni kullandırılır.
2- Haftalık Çalışma Süresinin Yarısında Ücretsiz İzin ( Doğum Sonrası Yarım Çalışma)
Yukarıda belirtilen, doğum sonrası analık hali izninin bitiminden itibaren çocuğunun bakımı ve yetiştirilmesi amacıyla ve çocuğun hayatta olması kaydıyla , kadın işçi ile üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen kadın veya erkek işçilere istekleri halinde birinci doğumda altmış gün, ikinci doğumda yüz yirmi gün, sonraki doğumlarda ise yüz seksen gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğum halinde bu sürelere otuzar gün eklenecek, çocuğun engelli doğması halinde bu süre üç yüz altmış gün olarak uygulanacaktır. Bu haktan yararlanan işçiye, bu süre süre içerisinde süt izni verilmeyecektir.
Diğer yandan bu kapsamda haftalık çalışma süresinin yarısında ücretsiz izin alan işçi, şartlarının uyması ve müracaatı halinde İşsizlik Sigortası Kanunu’nda düzenlenen yarım çalışma ödeneğinden de yararlanabilecektir.
3- Altı Aya Kadar Ücretsiz İzin:
İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.
KISMİ SÜRELİ ÇALIŞMA ŞARTLARI
Tam süreli çalışmadan bu çalışmaya geçilebilmesi için Kanun’da bir takım şartlar aranmaktadır. Bu şartlar, çocuğun ilköğretim çağına gelmemiş olması, kural olarak eşlerden diğerinin çalışıyor olması ve geçiş için talepte bulunulmasıdır. Şartları kısaca daha anlaşılır hale getirmek gerekirse öncelikle çocuğun ilköğretim çağından ne anlaşılması gerektiği açıklanmalıdır.
İlköğretim çağına gelmiş çocuk en az 60 aylık olmalı ya da istisnai durumlar için 72 ayı doldurmuş bulunmalıdır. Bu ayları henüz doldurmamış çocuğu olan anne ve babalar için bu çalışmaya geçiş mümkün olmaktadır. Tam süreli çalışmadan bu çalışmaya geçiş için talepte bulunacak ebeveynin eşi, başvuru sırasında çalışıyor olmalıdır. Kısmi süreli çalışmaya geçildikten sonra eşin çalışmıyor konumuna gelmesi kısmi süreli çalışmayı sona erdirmeyecektir. Ancak bazı istisnai durumlarda diğer eşin çalışma koşulu aranmayacaktır.
‘’Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkındaki Yönetmelik’’in 10.maddesinde bu istisnalara yer verilmiştir. Yönetmeliğin ilgili maddesine göre, eğer ebeveynlerden birinin sürekli bakım ve tedavi gerektiren bir hastalığı varsa ve bu doktor raporu ile belgelendirilmişse, çocuğun velayeti eşlerden birine verilmişse ve kısmi süreli çalışmaya geçişi bu eş talep ediyorsa ve üç yaşını doldurmamış olan çocuk, tek bir kişi tarafından evlat edinilmişse bu koşul aranmayacaktır.
Tam süreli çalışmadan bu çalışmaya geçiş yapmak isteyen ebeveyn, bu talebini bir ay önceden yazılı bir şekilde işverenine bildirmelidir. İşveren de bu talebi yukarıda bahsedilen Yönetmelik md. 11 gereği bir ay içinde yazılı olarak karşılamak zorundadır. Eğer işveren süresinde cevap vermezse bu talep kabul edilmiş sayılır ve bu talep işçinin dilekçesinde belirtilen tarihte veya bu tarihi takip eden ilk iş gününden itibaren geçerli olur.
İşveren bu talebi reddedemeyeceği gibi böyle bir talepte bulunulması geçerli bir fesih nedeni de sayılamayacaktır. Eğer çalıştığınız kurumlarda yönetmeliğe aykırı davranışlar ile size mobing uygulandığını düşünüyorsanız izmir iş avukatı ile iletişime geçerek hukuki destek alabilirsiniz.
Ancak yukarıda bahsedilen ‘’Analık İzni veya Ücretsiz İzin Sonrası Yapılacak Kısmi Süreli Çalışmalar Hakkındaki Yönetmelik’in 12.maddesinde işverenin, talebi reddedebileceği bazı istisnalara yer verilmiştir. Kişi eğer özel sağlık kuruluşlarında mesul müdür, sorumlu hekim, laboratuvar sorumlusu ve sağlık hizmetinden sayılan ve tam zamanlı olarak yapılması öngörülen işlerden biriyle meşgulse, nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen sanayiden sayılan işlerden birinde ya da nitelikleri dolayısıyla bir yıldan az süren mevsimlik, kampanya veya taahhüt işlerinde çalışıyorsa, iş süresinin haftanın çalışma günlerine bölünmesi suretiyle yürütülmesine nitelikleri bakımından uygun olmayan işlerden birinde çalışıyorsa işveren kısmi süreli çalışmaya geçiş talebini kabul etmek zorunda olmayacaktır.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın
Aklınıza takılan tüm soruları sorabilirsiniz. Yorum yapmaktan çekinmeyin.