İşten Çıkarılan İşçinin Hakları 2022

İşten Çıkarılan İşçinin Maaş ve Agi Alacağı

İşçi işten çıkarıldığında maaşı içeride kalmışsa, işçinin bunu işverenden talep etme hakkı vardır. Maaşının tamamı değil 1 günlük ücreti bile kalsa bu talep edilebilir. İşten çıkarılan işçinin hakları ödenmediğinde, diğer hakları ile birlikte bunun için de dava açılabilir. İşçi haklı nedenle işten çıkarılmışsa bile bu hakkı verilmelidir.

Ayrıca işveren asgari geçim indirimi (AGİ) ödemelerini yapmıyorsa bu ödemeler geriye dönük 5 yıllık olarak tamamı talep edilebilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken durum, işçinin işveren ile “AGİ dahil ücret” mi yoksa “hariç ücret” mi olarak anlaşıldığıdır. Burada varsa iş sözleşmesi yoksa tanıklar açıklayıcı olacaktır.

Bu konuda detaylı bilgi için “maaşını alamayan işçi nereye başvurmalı” yazımızı mutlaka okumalısınız.

İbraname İmzalayarak İşten Çıkarılan İşçi

İş hukukunda ibranamenin önemli bir yeri vardır. İşten çıkarılan işçiden işverenler ibraname denilen belge alır. Bu belgede çoğu zaman işçinin bütün haklarını aldığına dair irade beyanı yer alır. Uygulamada işçilerin genellikle işveren tarafından buna mecbur bırakıldıkları görülür.

İşte uygulamadaki bu kötüye kullanma nedeniyle ibranameler sıkı şartlara bağlanmıştır. Bu şartlara uymayan ibraname her türlü geçersiz kabul edilir. Ayrıca işyeri bordrosunda gerektiği gibi yer almayan hakların ödendiğine dair ibranameler de geçersiz kabul edilir.

Esasen ibranamenin bu önemli noktalarına “ibraname nedir” başlıklı yazımızda değindik. Konunun ayrıntılarına burada değinmiyoruz. Ancak belirtmemiz gerekir ki tazminatsız işten çıkarılan işçi ibraname imzalamışsa, somut olayın şartlarına göre bu ibranameye rağmen işverene karşı işçi alacağı davası açarak ödenmeyen haklarını alabilir.

İşçinin İşten Çıkarılması ve Kıdem Tazminatı

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında kıdem tazminatı konusu da yer alır. İşçi iş yerinde 1 yıl ve daha uzun süredir çalışıyor ise kıdem tazminatı alma hakkı bulunur. Kıdem tazminatı uygulaması çalışılan her yıl için geçerlidir. İş sözleşmesinin sonlandırılmasında işçinin bir kusuru olmaması durumunda kıdem tazminatı alınabilir.

İşverenin iş sözleşmesini haklı bir nedene dayanarak feshetmesi durumunda işçi kıdem tazminatı alamaz. Kıdem tazminatı talep edecek işçi açısından bilinmesi gerekenlerden biri de zamanaşımı süresidir.

İşçi haksız bir nedenle işten çıkarılmış ise ve 1 yıl ve daha uzun süreli çalışması durumunda kıdem tazminatı alabilir. Bu tür bir durumda işçi kıdem tazminatı davası açabilir. Dava zamanaşımı süresine riayet edilmesi gerekirken 5 yıllık dava zamanaşımı aşılmamalıdır.

İşçinin İşten Çıkarılması ve İhbar Tazminatı

İşten çıkarılan işçinin hakları söz konusu ise bunlardan biri de ihbar tazminatıdır. İşçi bir iş yerinde çalışıyorken iş sözleşmesi sonlandırılacaksa işveren tarafından sonlandırma öncesinde işçiye bildirim yapılması zorunludur. Bu bildirim işçinin kıdemine göre belirlenecek sürede yapılır.

Yasal süreye uygun bir şekilde yapılması gereken bu bildirim işçinin mağdur olmasını önleme amacı taşır. İşçiye yapılacak işten çıkarılma bildirimi sayesinde işçinin yeni bir iş araması için kendisine süre tanınmış olur.

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında bildirim yapıldığında belirli sürelere göre hareket edildiği görülür. Buna göre işçi iş yerinde 6 aydan az çalışma dönemine sahipse kendisine 2 haftalık bildirim süresi tanınır. Tazminat hesaplanırken de 2 haftalık ücretlendirme yapılır.

6 ay ve 1,5 yıllık çalışma dönemi için bildirim süresi 4 haftadır. Tazminat hesaplaması da 4 haftalık ücretlendirmeye göre yapılmalıdır. 1,5 yıl ile 3 yıl aralığında çalışma süresi olan işçi için bildirim süresi 6 haftadır. İhbar tazminatı tutarı hesaplaması da 6 hafta ile sınırlı olur. 3 yıldan fazla çalışan işçi 8 haftalık bildirim süresine tabi olurken tazminat miktarı da 8 haftalık ücretlendirme ile yapılır.

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında yer alan ihbar tazminatı diğer tazminatlardan farklıdır. Bu tazminat iki yönlüdür. İşçinin de kurallara riayet etmediği durumlarda işverene tazminat ödemesi söz konusu olabilir. İşçinin işten ayrılmadan önce işverene ayrılacağını bildirim yapmak sureti ile haber vermesi gerekir.

İşten Çıkarılan İşçi ve Fazla Mesai Alacakları

İşten çıkarılan işçinin hakları arasında fazla mesai alacağı da bulunmaktadır. Fazla mesai olarak adlandırılan durum haftada 45 saatten fazla çalışan işçiler için geçerlidir. İşçi mesai süresi içinde çalışabileceği gibi fazla mesaiye kalmak sureti ile de iş yerinde çalışabilmektedir. Fazla mesai olarak adlandırılacak ücretlendirme işçinin fazladan yaptığı çalışma saatleri dikkate alınarak hesaplanır. İşveren fazla mesai için ödeme yapmadığı takdirde ise tazminat ödemek durumunda kalır.

İşçi açısından önemli haklardan biri olan fazla mesai alacağı işçinin haklı bir nedenle işten çıkarılmış olması durumunda da geçerlidir. İşçi işten çıkarılsa dahi fazla mesai alacağını işverenden talep edebilmektedir. Bunun için açılacak davalarda tanık beyanları önemli bir delil olarak kabul edilir.

İşten Çıkarılan İşçi Nereye Başvurmalı?

İşten çıkarılan işçi hakları İş Kanunu ile koruma altında olsa da işçinin böyle bir durumla karşılaştığında ne yapması gerektiğini bilmesi de önemlidir. Eğer işten çıkarılma sırasında işçinin hakları verildiyse ortada herhangi bir sorun yoktur. İşçi, iş akdi feshedilirken aynı zamanda tüm haklarını aldığı yönünde bir ibraname imzalar. Ancak bu ibranamenin doğru olmayan bilgiler içermesi halinde işçinin daha sonra ödenmeyen haklarını talep etmesi mümkündür.

Buna karşılık çıkarılan işçinin haklarını alamadığı durumlarda takip etmesi gereken adımlar vardır. Bu adımların ilki zorunlu arabuluculuktur. İş Hukuku ile ilgili problemlerin büyük bir bölümü zorunlu arabuluculuk aracılığıyla çözülmektedir. İşten çıkarılan işçinin hakları da bunlardan biridir. Nitekim arabulucu ile olan görüşmeler sonuçlanmadan işçinin dava aşamasına geçmesi mümkün değildir.

Arabulucu ile yapılan görüşmeler olumsuz sonuçlandığında ise artık iş davalarına geçmek mümkündür. Bu aşamada işten çıkarılan işçinin hakları ile ilgili açabileceği farklı dava türleri vardır. İşçi, hangi hakkın ihlal edildiğini düşünüyorsa bununla ilgili iş mahkemelerine başvurabilir.

İşe İade Davası ve Tazminatı

Haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları arasında saymamız gereken en önemli başlıklardan biri işe iade davası ve tazminatıdır. Haksız yere işten çıkarılan işçi işe iade davası açabileceği gibi işe iade tazminatı da talep edebilmektedir. Burada haksız nedenle kastettiğimiz iş akdinin hukuki açıdan geçerli hiçbir nedene dayanmaksızın feshedilmesidir.

Ancak haksız yere işten çıkarılan işçinin hakları için son derece önemli olan işe iade davası yalnızca belli şartlarda açılabilmektedir. Bunların başında işçinin 6 aylık kıdeme sahip olması zorunluluğu gelmektedir. Buna ek olarak işletmenin 30’dan az işçi çalıştırdığı durumlarda da işe iade davası açmak mümkün değildir. Son olarak bir hatırlatma daha yapmak gerekirse işe iade davası açan bir işçinin aşağıda sıralayacağımız diğer hukuki yolları dava olumsuz sonuçlanmadığı sürece kullanması mümkün değildir.

Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın