KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI ZORUNLU KOLTUK FERDİ KAZA SİGORTASIYargıtay 17. Hukuk Dairesi
Esas : 2013/20111Karar : 2015/14790 Karar Tarihi : 22.12.2015
• TAŞIMA SIRASINDA MEYDANA GELEN TRAFİK KAZASI SONUCU DAVACILARIN YARALANMASI (Maddi ve Manevi Tazminat İstemi – Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortacısı Olan Davalının Sorumluluğunun Diğer Davalılardan Farklı ve Ayrı Olduğu Gözetilerek Tespit Edilen Sakatlık Oranı Ve Genel Şartlar’a Ekli Cetvellere Göre Ödenmesi Gereken Meblağın Konusunda Uzman Bir Bilirkişi Marifetiyle Tespit Ettirilerek Davalının Sorumluluğunun Tespiti Gerektiği)
• YOLCUNUN UĞRADIĞI BEDENİ ZARAR (Taşımayı Yapan Aracın Zorunlu Karayolu Taşımacılık Sigortası Kapsamında İse Bu Aracın Trafik veya İhtiyari Mali Mesuliyet Sigortacısının Sorumluluğunun Doğmayacağı/Davalı Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortacısı Hakkında Açılan Davanın Reddine Karar Verileceği – Taşıma Sırasında Meydana Gelen Trafik Kazası Sonucu Davacıların Yaralanması)
• ZORUNLU MALİ SORUMLULUK SİGORTASI (Genel Şartlar Gereği Manevi Tazminat Talepleri Teminat Dışı Olduğundan Davalı Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortacısı Aleyhine Manevi Tazminata Hükmedilmesinin Mümkün Olmadığı – Zorunlu Mali Mesuliyet Sigortacısına Ancak Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası Limitinin Üzerinde Bir Zararın Tespiti Halinde Limitin Üzerinde Kalan Kısım Yönünden Başvurulabileceği)
.KARAYOLU YOLCU TAŞIMACILIĞI ZORUNLU KOLTUK FERDİ KAZA SİGORTASI (Yolculuğun Başlangıcından Bitişine Kadar Otobüsün İçinde veya Dışında Otobüs Hareket Halinde İken veya Değilken Yolculuk Sırasında veya Bekleme Duraklama ve Mola Yerlerinde Karşılaşılabilecek Her Türlü Kazalara Karşı Sigortalılar Yararına Taşımacı Tarafından Yaptırılmasının Zorunlu Olduğu)
• TRAFİK KAZASININ OLUŞUMUNDA TAŞIMACI YA DA SÜRÜCÜNÜN KUSURUNUN BULUNMAMASI (Ölümlerde Sigorta Poliçesinde Yazılı Tutarın Tamamının Bir Zarar Hesabı Yapılmaksızın Ölen Kişinin Mirasçılarına Eksiksiz ve Kesintisiz Olarak Yaralanmalarda Beden Gücü Kayıp Oranına Göre Zarar Gören Kişilere Ödeneceği)
• TUTAR SİGORTASI (Ödenecek Tazminat Miktarı Yönünden Zorunlu Koltuk Sigortasının Bir Tutar Sigortası Olduğu/Zarar Sigortasında Sigortacının Ödeyeceği Tutarın Sigortalının Ya Da Üçüncü Kişinin Uğradığı Zararın Tutarı Olduğu/Tutar Sigortasında Sigortacının Sigorta Ettirilen Kişinin Zarara Uğraması Durumunda Somut Zarar Ne Olursa Olsun Sigorta Poliçesinde Yazılı Olan Sigorta Bedelini Eksiksiz ve Tam Ödemek Zorunda Olduğu)
ÖZET : Dava, taşıma sırasında meydana gelen trafik kazası sonucu davacıların yaralanması sebebiyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir. 1- Davacı yolcu otobüsünde yolcu olarak taşınmakta iken davaya konu kaza meydana gelmiştir. Davalı zorunlu mali mesuliyet sigortacısına ancak taşımacılık mali sorumluluk sigortası limitinin üzerinde bir zararın tespiti halinde limitin üzerinde kalan kısım yönünden başvurulabileceği, başka bir anlatımla, yolcunun uğradığı bedeni zararlar, taşımayı yapan aracın zorunlu karayolu taşımacılık sigortası kapsamında ise, bu aracın trafik veya ihtiyari mali mesuliyet sigortacısının sorumluluğunun doğmayacağı anlaşılmakla, davalı sigorta şirketi hakkında açılan davanın reddine karar vermek gerekirken kabulü yönünde hüküm kurulmuş olması doğru değildir. Ayrıca kabule göre de; Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları gereği manevi tazminat talepleri teminat dışı olduğundan, davalı sigorta şirketi aleyhine manevi tazminata hükmedilmesi de mümkün değildir. 2- Davalı sigorta şirketi kazaya neden olan aracın zorunlu koltuk ferdi kaza sigortacısıdır. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası, yolculuğun başlangıcından bitişine kadar, otobüsün içinde veya dışında, otobüs hareket halinde iken veya değilken, yolculuk sırasında veya bekleme, duraklama ve mola yerlerinde karşılaşılabilecek her türlü kazalara karşı, sigortalılar yararına taşımacı tarafından yaptırılması zorunlu bir kaza sigortası olup, kazanın oluşunda taşımacının yada sürücü ve yardımcılarının bir kusurları bulunmasa bile, ölümlerde sigorta poliçesinde yazılı tutarın tamamı, bir zarar hesabı yapılmaksızın, ölen kişinin mirasçılarına eksiksiz ve kesintisiz olarak; yaralanmalarda beden gücü kayıp oranına göre zarar gören kişilere ödenir. Ödenecek tazminat miktarı yönünden Zorunlu Koltuk Sigortası bir tutar sigortasıdır. Zarar sigortasında sigortacının ödeyeceği tutar, sigorta poliçesinde yazılı tutar olmayıp, sigortalının ya da üçüncü kişinin uğradığı zararın tutarıdır. Tutar sigortasında ise, sigortacı, sigorta ettirilen kişinin zarara uğraması durumunda, somut zarar ne olursa olsun, sigorta poliçesinde yazılı olan sigorta bedelini”eksiksiz ve tam ödemek zorundadır. Bir tutar sigortası olan zorunlu koltuk ferdi kaza sigortacısı olan davalının sorumluluğunun, diğer davalılardan farklı ve ayrı olduğu gözetilerek, tespit edilen sakatlık oranı ve Genel Şartlar’a ekli cetvellere göre ödenmesi gereken meblağın, konusunda uzman bir bilirkişi marifetiyle tespit ettirilerek davalının sorumluluğunun tespiti gerekirken, yazılı olduğu şekilde diğer davalılarla birlikte sorumluluğuna hükmedilmiş olması doğru değildir.
DAVA : Taraflar arasındaki tazminat davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün süresi içinde davalı M. Genel Sigorta A.Ş vekili, davalı G. Sigorta A.Ş. vekili ve davalı H. Sigorta A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
KARAR : Davacılar vekili, müvekkillerinin sürücüsünün davalı I. M., malikinin davalı S. G., teşebbüs sahibinin davalı N… Turizm ve Sey. İşit. Tic.Ltd.Şti. olduğu 50 EH … plakalı otobüste yolcu olarak seyir halinde iken, otobüsün durduğu, bu kez arkadan gelmekte olan davalı sürücü İ. T.’ın kullandığı, davalı G… Nak. Haf. İnş. Mad. Ve orm. Ür. San. Tic. Ltd. Şti. Adına kayıtlı 54 TN … çekici ve 54 EN … plakalı çekici ve yarı römork ile arkadan otobüse çarptığı, davacı Z. K. ve K. K.’in yaralandığı, araçların zorunlu sigortaları olan davalı sigorta şirketlerinin zarardan müteselsilen sorumlu oldukları, davacı M. K.’in de yaralanan eşi ve kızından dolayı 4 ay çalışamadığını, bu sebeple şimdilik 100 TL iş ve güçten yoksun kalma tazminatına karar verilmesini, yine davacı Z. K.’in iş ve güç kaybı tazminatı olarak şimdilik 1.000 TL tazminat ile 200 TL tedavi gideri, davacı K. K. için şimdilik 1.000 TL iş ve güçten kalma tazminatın ve 200 TL tedavi gideri, ayrıca müvekkili M. K. için 2.000 TL, Z. K. için 3.000 TL, K. K. için 10.000 TL manevi tazminata hükmedilmesini, sigorta şirketlerinden dava tarihi itibariyle işleyecek ticari faizi ile beraber poliçedeki teminat sınırları dahilinde müştereken ve müteselsilen diğer davalılar yönünden kaza tarihinden itibaren ticari faiz ile beraber müştereken ve müteselsilen maddi tazminat yönünden karar verilmesine, manevi tazminatın ise sigorta şirketleri haricindeki davalılardan kaza tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini istemiş, davacı vekili 14/03/2013 tarihli ıslah dilekçesi ile K. K. ve Z. K.’in iş görmezlik tazminatını 31.879.00 TL’ye yükseltmiş, 09.07.2013 tarihli celsede Z. ve K. K.’in tedavi giderleri ile M. K.’in iş göremezlik taleplerinden vazgeçtiğini beyan etmiştir.
Davalı vekilleri özetle davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkemece iddia, savunma ve toplanan delillere göre davanın kısmen kabulü ile; davacı M. K. için istenen 100,00 TL iş göremezlik tazminatı talebinin, davacılar Z. ve K. K. için ayrı ayrı istenen 200 TL tedavi gideri talebinin vazgeçme sebebiyle reddine, davacı M. K. için 1.500 TL, Davacı Z. K. için 3.000 TL, Davacı K. K. için 5.000,00 TL manevi tazminatın, davacı Z. K. için 17.394,98 TL, davacı K. K. için 14.484,20.-TL maddi tazminatın davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacılara verilmesine, kabul edilen tazminatlar için 06/01/2008 kaza tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yasal faiz uygulanmasına, davalı sigorta şirketlerinin sigorta kapsamı ve sigorta limiti ile sınırlı olmak üzere ve ayrıca sigorta şirketleri yönünden faiz başlangıç tarihinin dava tarihinden itibaren geçerli olmak üzere faiz uygulanmasına karar verilmiş; hüküm, davalı M. Genel Sigorta A.Ş vekili, davalı G. Sigorta A.Ş. vekili ve davalı H. Sigorta A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-)Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere göre, davalı G. Sigorta A.Ş. vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-)Dava, taşıma sırasında meydana gelen trafik kazası sonucu davacıların yaralanması sebebiyle maddi ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davalı M. Genel Sigorta A.Ş.’nin davacıların yolcusu olduğu otobüsün zorunlu mali sorumluluk sigortacısı olduğu hususu çekişmesizdir. Davalı sigorta şirketi, davacıların zararından öncelikle otobüsün zorunlu karayolu taşımacılığı mali sorumluluk sigortacısı olan davalı G. Sigorta A.Ş.’nin sorumlu olduğunu iddia etmiş, mahkemece hükmedilen tazminattan G. Sigorta A.Ş. ile birlikte davalı M. Genel Sigorta A.Ş. de sorumlu tutulmuştur.
Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası, 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun “Sorumluluk ve Sigorta” başlıklı bölümünde düzenlenmiş olup; Kanunun 17.maddesinde: “Şehirlerarası ve Uluslararası yolcu taşımacıları, duraklamalar dahil olmak üzere kalkış noktasından, varış noktasına kadar geçecek süre içinde meydana gelecek bir kaza sebebiyle yolcunun ölümü, yaralanması ya da eşyanın zarara uğramasından dolayı sorumludurlar” açıklaması yapıldıktan sonra, 18.maddesinde: “Taşımacılar, yolcuya gelebilecek bedeni zararlar için bu Kanunun 17. maddesinden doğan sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadırlar” denilmiştir.
Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın “Tazminat Ödemesinde Öncelikli Sigorta” başlığını taşıyan B.8. maddesinde ise; “Meydana gelen zarar öncelikle bu sigortadan karşılanır. Sigorta sözleşmesinin hiç yapılmamış olması, yapılmış fakat geçersiz hale gelmiş olması, süresinin bitmiş olması veya meydana gelen zararın bu sigorta teminatlarının üzerinde bulunması halinde teminatların üzerinde kalan kısım için; sırasıyla 13/10/1983 tarih ve 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununa göre yapılması zorunlu olan mali sorumluluk sigortasına ve varsa ihtiyari mali sorumluluk sigortasına başvurulur.” denilmektedir. Buna göre taşıma ilişkisinde, taşımacılık mali sorumluluk sigortası, mali sorumluluk sigortası ve ihtiyari mali sorumluluk sigortası arasında sıralı sorumluluk ilişkisi kabul edilmiştir.
Somut olayda, davacı yolcu otobüsünde yolcu olarak taşınmakta iken davaya konu kaza meydana gelmiştir. Kaza yapan aracın taşımacılık mali sorumluluk sigortacısının davalı G. Sigorta A.Ş. olduğu hususunda bir tereddüt yoktur. Davalı M. Genel Sigorta A.Ş. ise aracın zorunlu mali sorumluluk sigortacısıdır. Kaza tarihi itibariyle bedeni zararlarda taşımacılık mali sorumluluk sigortası kişi başına limiti 100.000 TL olup, mahkemece davacı Z. K. için 17.394,98 TL, davacı K. K. için 14.484,20.-TL maddi tazminata hükmedilmiştir.
Yukarıda izah edilen sıralı sorumluluk esasına göre, davalı zorunlu mali mesuliyet sigortacısına ancak taşımacılık mali sorumluluk sigortası limitinin üzerinde bir zararın tespiti halinde limitin üzerinde kalan kısım yönünden başvurulabileceği, başka bir anlatımla, yolcunun uğradığı bedeni zararlar, taşımayı yapan aracın zorunlu karayolu taşımacılık sigortası kapsamında ise, bu aracın trafik veya ihtiyari mali mesuliyet sigortacısının sorumluluğunun doğmayacağı anlaşılmakla, davalı M. Genel Sigorta A.Ş. hakkında açılan davanın reddine karar vermek gerekirken kabulü yönünde hüküm kurulmuş olması doğru görülmemiştir.
Ayrıca, kabule göre de; Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın A.3-e maddesi uyarınca manevi tazminat talepleri teminat dışı olduğundan, davalı M. Genel Sigorta A.Ş. aleyhine manevi tazminata hükmedilmesi de mümkün değildir.
3-)Davalı H. Sigorta A.Ş. kazaya neden olan aracın zorunlu koltuk ferdi kaza sigortacısıdır.
Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası, yolculuğun başlangıcından bitişine kadar, otobüsün içinde veya dışında, otobüs hareket halinde iken veya değilken, yolculuk sırasında veya bekleme, duraklama ve mola yerlerinde karşılaşılabilecek her türlü kazalara karşı, sigortalılar (yolcular, sürücüler ve yardımcılar) yararına taşımacı tarafından yaptırılması zorunlu bir kaza (can) sigortası olup, kazanın oluşunda taşımacının yada sürücü ve yardımcılarının bir kusurları bulunmasa bile, ölümlerde sigorta poliçesinde yazılı tutarın tamamı, bir zarar (destekten yoksunluk) hesabı yapılmaksızın, ölen kişinin mirasçılarına eksiksiz ve kesintisiz olarak; yaralanmalarda beden gücü kayıp oranına göre zarar gören kişilere ödenir.
Ödenecek tazminat miktarı yönünden “zarar sigortası -tutar (meblâğ) sigortası” ayrımında Zorunlu Koltuk Sigortası bir “tutar (meblâğ) sigortasızdır. Zarar sigortasında sigortacının ödeyeceği tutar, “sigorta değeri” ya da “sigorta poliçesinde yazılı tutar” olmayıp, sigortalının ya da üçüncü kişinin uğradığı “zararın tutarındır. Meblâğ sigortasında ise, sigortacı, sigorta ettirilen kişinin zarara uğraması durumunda, somut zarar ne olursa olsun, sigorta sözleşmesinde belirlenen tutarı (meblâğı), başka bir deyişle, sigorta poliçesinde yazılı olan “sigorta bedelini” eksiksiz ve tam ödemek zorundadır.
4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ile buna bağlı Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra düzenlenen 25.03.2004 tarihli Genel Şartlar A.3.2 maddesi 1.fıkrasında: “Bu sigorta ile teminat altına alınan bir kaza, sigortalının kaza tarihinden itibaren iki yıl içinde sakatlığına yol açtığı takdirde, tıbbi tedavinin sona ermesi ve sakatlığın kesin olarak tespiti sonucunda, sakatlık tazminatı aşağıda belirtilen oranlar dahilinde kendisine ödenir.” denildikten sonra, (36) satırdan oluşan bir tabloya yer verilmiştir.
Açıklanan bu hususlar çerçevesinde, bir meblağ sigortası olan zorunlu koltuk ferdi kaza sigortacısı olan davalı H. Sigorta A.Ş.’nin sorumluluğunun, diğer davalılardan farklı ve ayrı olduğu gözetilerek, tespit edilen sakatlık oranı ve Genel Şartlar’a ekli cetvellere göre ödenmesi gereken meblağın, konusunda uzman bir bilirkişi marifetiyle tespit ettirilerek davalının sorumluluğunun tespiti gerekirken, yazılı olduğu şekilde diğer davalılarla birlikte sorumluluğuna hükmedilmiş olması doğru değildir.
SONUÇ : Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan sebeplerle davalı G. Sigorta A.Ş. vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bentte açıklanan sebeplerle davalı M. Genel Sigorta A.Ş. vekilinin, (3) numaralı bentte açıklanan sebeplerle davalı H. Sigorta A.Ş.’nin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün BOZULMASINA, peşin alınan harcın istenmesi halinde temyiz eden davalı M. Genel Sigorta AŞ ve H. Sigorta AŞ’ye iadesine, aşağıda dökümü yazılı 2.802,31 TL kalan onama harcının temyiz eden davalı G. Sigorta AŞ’den alınmasına, 22.12.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
