Eyt nedeniyle işten ayrılan işçileri bir yandan emeklilik heyecanı sararken bir yandan da işyerinden alacakları tazminatın ne şekilde olacağı konusunda merak hakim. Mevcut ekonomik koşullarda işveren için de bir de hesaplanmadık maliyet olarak karşısına EYT yasasıyla emekli olan ve tazminatını talep eden işçiler çıkınca bu sefer işverenler taksitle ödeyelim seçeneğini işçinin karşısına çıkarmakta. Bazı işverenler bu konuda ödemeyi taksit dışında yapamayacağını aksi halde mahkemeye gitmesini dahi söylüyor.
Hal böyle iken işçi ne yapmalı ? Taksidi kabul etmezse haksız duruma düşer mi ? Kabul etmeme zorunluluğu var mı ? gibi sorular ve sorunlar karşımıza çıkıyor.
İşin matematik hesabı elbette ki hak sahibine kalmış. Ancak yasal ve yargı uygulaması çok net bunu belirtelim.
“……………Yasa gereği kıdem tazminatı alacağının tek seferde ödenmesi gerekmektedir.Bu konuda işverenin inisiyatifi yoktur. Çalışan istemediği müddetçe işveren tek taraflı iradesi ile taksitlendirme yapamaz ve bu konuda işçiyi zorlayamaz. İşçinin taksidi kabul etmemesi onun haksız çıkması sonucu doğurmaz. Ancak işçi ve işveren karşılıklı olarak ödemelerin taksitle yapılması hususunda anlaşmaya vardılarsa kıdem tazminatı ödemesi birden fazla taksitle yapılabilir……………”
EYT nedeniyle İşten Ayrılan ve Kıdem Tazminatının Taksitle Ödenmesini Kabul Eden İşçi Faiz İsteyebilir mi ?
Bir diğer sorun da faiz sorunudur. Normalde kıdem tazminatı alacaklarına ödeme yapılırken fesih tarihinden itibaren banka mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. İşçi bir şekilde taksidi kabul etti. Hem parasını parçalı hem de geç alacak. Peki bu geçen sürenin faizi verilecek mi ? Taksidi kabul eden işçi faizi isteyemeyecek mi ?
Bu durumda da yine karşımıza taraflar arasında imzalanan taksitle ödenmesine ilişkin anlaşma/protokol çıkmaktadır. Taraflar arasında imzalanan protokole göre faize ilişkin de bir anlaşma yapılmış ise elbette faiz ödemesi de yapılacaktır. Ancak faize ilişkin bir anlaşma yoksa bu durum yargıda ne yazık ki işçinin faiz hakkından vazgeçtiği şeklinde yorumlanmaktadır.
Taksidi Kabul Eden İşçiye İşveren Taksit Anlaşmasına Uygun Süresinde Ödeme Yapmazsa Faiz İstenebilir mi
Bu durumda işçi taksidi kabul etti, faizden de vazgeçti artık hiç faiz isteyemez sonucu çıkmaz elbette. Nitekim diğer tarafında anlaşma koşullarına uygun davranması gerekir. Eğer işveren süresinde taksit ödemesini yapmazsa işçi bu sefer faiz talep edebilecektir.
EYT nedeniyle İşten Ayrılan ve Kıdem Tazminatının Taksitle Ödemesini Kabul Etmemesine Rağmen İşveren Ödemeyi Taksitle Yaparsa Ne Olur?
Bu durum hukuk dilinde kısmi ifa anlamına gelmektedir. Yani işçi taksidi kabul etmemiş ama buna rağmen işveren işçinin banka hesabına taksit taksit/ parça parça ödeme gönderiyor. Gelen ödemeyi neticede işçi almış olacak. Bu durumda işçinin faiz hak edişi olur mu ? Bu ödemeler hangi alacağa sayılır.Borç bu şekilde biter mi gibi sorunlar karşımıza çıkar.
Bu seçenekte de yargıda uygulama yapılan ödemenin en önce muaccel olmuş alacaklardan , varsa işlemiş faizden düşülmesi yönündedir. Yani işveren tarafından yapılmış kısmi ödeme önce faiz alacaklarından düşülür, faiz kısmını aşan ödeme ise asıl alacaktan mahsup edilir.
Tüm bu sorulara ilişkin cevapların yer aldığı bir yargı kararı paylaşalım.
Nitekim Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2017/7128 E. , 2018/12749 K. Sayılı kararında
“……….İş sözleşmesinden doğan para borçlarının kısmi ifasında, mahsubun ne şekilde yapılacağı ile ilgili 4857 sayılı İş Kanununda özel bir düzenleme bulunmadığından, Borçlar Kanununun genel hükümleri kapsamında sorun çözümlenmektedir. İşçinin işverenden bir alacağının, örneğin sadece kıdem tazminatı alacağının bulunduğu durumlarda, kısmi ödeme nedeniyle mahsup işlemi Borçlar Kanununun 100 vd maddeleri çerçevesinde yapılacaktır. Dairemiz uygulamasına göre, temerrüde düşmüş olan işverenin yaptığı kısmi ödeme işçinin bu hususta beyanda bulunup bulunmadığına bakılmaksızın öncelikle faiz ve masraflara mahsup edilmelidir.
Borcun taksitle ödenmesi konusunda yapılan anlaşma aksi öngörülmemişse, kural olarak, işçinin faiz talebinden vazgeçtiğini kapsar. Ancak, bu sonuç işverenin taksit anlaşmasına uygun hareket etmesine bağlıdır. İşverenin taksitlerden birini zamanında ödememesi halinde, işçinin faizle ilgili feragati geçersiz hale gelir ve sadece ödenmeyen taksit için değil, tüm alacak için faiz talep hakkı doğacaktır. Bu durumda ödenmiş olan önceki taksitlerin öncelikle faiz ve masraflara mahsubu gerekecektir. Kuşkusuz taksit sözleşmesinin işçinin serbest iradesi ile meydana gelmesi gerekir……….”. denilmiştir ve durum netleştirilmiştir.
BİZDEN EMEKÇİLERİMİZE TAVSİYE ( Aşağıda Belirttiğimiz Beyanlar Kişisel Görüşlerimiz/Tavsiyelerimiz Olup Yasal durum yukarıda Detaylı Yazdığımız Şekildedir )
- Hakkınızı elbette koruyun, ancak empati yapmayı ihmal etmeyiniz. Nitekim yıllara varan geçmişiniz var, tuz ekmek hatırı var. Karşı taraf birdenbire EYT yasasıyla çok sayıda işçi için ödeme yapmak zorunda kalacak. İster istemez bu da öngörülmez maliyetlerden birisi. Taksit teklifini direk reddetmek yerine anlayışla karşılayıp orta yolu bulmaya çalışmak en güzeli. Böylece arkanızda bir açık kapı bırakmış olursunuz.
- Makul düzeydeki taksit taleplerini reddetmek daha büyük zarar ettirebilir. Nitekim ülkemizde yargı süreci maalesef çok uzun. İş davaları en az 2-3 sene sürüyor. Mevcut ekonomik koşullarda makul bir taksitlendirmeye yok deyip parayı tek seferde almak için dava açan işçi paranın enflasyon nedeniyle yaşadığı değer kaybı nedeniyle ah keşke takside yok demeyeydim diyebilir.
- Taksidi kabul eden işçi sözleşme imzalamadan önce mutlaka ama mutlaka bir avukat desteği almalıdır. Nitekim faiz meselesi dahi yeri geldiğinde önem arz ediyor ve avukatsız bir işlem yapmak hak kayıplarına neden olabilir.
- Taksidi kabul etmeyen / etmeyecek işçi elbette kanuni hakkını kullanmıştır. Bu takdirde yasal yollardan dava hakkını kullanması ve fazla oyalanmaması gerekir.
Yoğun şekilde gündem olan EYT mevzusu hakkında ortaya çıkan sorunlardan biri hakkında detaylı bilgi vermeye çalıştık. Faydalı olması dileğiyle…
Avukat Abdulkadir AKILLAR