Karşılıksız Yararlanma Suçunun Cezası (TCK 163)
Karşılıksız yararlanma suçunun cezası şu şekildedir:
Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanan kişi, iki aydan altı aya kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır (TCK m.163/1).
Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır (TCK m.163/2).
Abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesi halinde kişi hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (TCK m.163/3).
Karşılıksız Yararlanma Suçunda Zararın Ödenmesi ve Etkin Pişmanlık (TCK 168/5)
Karşılıksız yararlanma suçunda, fail, azmettiren veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun, kamunun veya özel hukuk tüzel kişisinin uğradığı zararı, soruşturma tamamlanmadan önce tamamen tazmin etmesi halinde kamu davası açılmaz; zararın hüküm verilinceye kadar tamamen tazmin edilmesi halinde ise, verilecek ceza üçte birine kadar indirilir. Ancak kişi, bu fıkra hükmünden iki defadan fazla yararlanamaz (TCK m.168/5).
Karşılıksız yararlanm suçunda zararın karşılanmasından kastedilen; vergilerin dahil olduğu gerçek zararın karşılanmasıdır. Failin etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanabilmesi için kamu veya özel kurumların kaçak kullanım nedeniyle kestiği cezaları ödeme yükümlülüğü yoktur.
TCK Madde 163 Gerekçesi
Madde metninde karşılıksız yararlanma suçu tanımlanmıştır. Otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanmak, karşılıksız yararlanma suçunu oluşturmaktadır. Otomatlar aracılığı ile satışa sunulan hizmetlerden, otomatın teknik işleyişini devre dışı bırakan müdahalelerle, bedeli ödenmeksizin yararlanılması durumunda, ortada bir taşınabilir mal bulunmadığı için, hırsızlık suçu oluşmayacaktır.
Örneğin, toplu taşım sistemlerinde yolcuların geçişlerini kontrol eden otomatlara müdahale edilmek suretiyle ücret ödenmeksizin yolculuk yapılması durumunda, karşılıksız yararlanma suçunun oluştuğunu kabul etmek gerekir. Burada, bir hilenin varlığından söz edilemez. Çünkü bu durumda herhangi bir kişi aldatılmamaktadır. Yapılan müdahale ile bir otomatın teknik işleyişinin devre dışı bırakılması durumunda, bir hilenin varlığından söz edilemez. Çünkü, dolandırıcılık suçu açısından hilenin varlığı için muhatabın mutlaka insan olması gerekir.
Keza, başkasına ya da kamuya ait telefon şebekesinden bedeli ödenmeksizin ve hukuk dışı yollarla yararlanılması durumunda, hırsızlık suçu oluşmaz. Çünkü, ortada taşınabilir bir mal yoktur. Başkasına ya da kamuya ait telefon şebekesinden bedeli ödenmeksizin ve hukuk dışı yollarla yararlanılması fiili, karşılıksız yararlanmanın tipik bir örneğini oluşturmaktadır.
Kamu veya özel kuruluşlarca kurulmuş bulunan telli ve telsiz telefon hatları ile sistemlerinden veya elektromanyetik dalgalar yolu ile şifreli veya şifresiz yayın yapan televizyon yayınlarından sahiplerinin veya zilyetlerinin rızası olmadan yararlanılması durumunda da bu suç oluşur. Bu durumlarda bir mal söz konusu olmadığı için hırsızlık suçunun oluştuğundan söz edilemez.
KARŞILIKSIZ YARARLANMA SUÇU HANGİ MAHKEMEDE GÖRÜLÜR?
Karşılıksız yararlanma suçunda görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemeleridir. Suç eyleminin gerçekleşmiş olduğu yerdeki Asliye Ceza Mahkemesi yetkilidir.
KARŞILIKSIZ YARARLANMA SUÇUNUN ZAMANAŞIMI SÜRESİ NEDİR?
Karşılıksız yararlanma suçunun zamanaşımı süresi 8 yıldır. Zamanaşımı süresi dolduktan sonra dava açılamaz veya açılmış bir dava varsa düşme kararı verilir.
KORUNAN HUKUKİ YARAR
Teknolojinin hızla gelişmesi sonucunda hayatımıza birçok yeniliğin gelmesi, karşılıksız yararlanılabilecek ekonomik değerlerin sayısını arttırmıştır. Bunun yanında karşılıksız olarak yararlanma amacıyla kullanılabilecek araçlarda gelişme göstermiş ve bu araçlar sayı olarak artmıştır. Açıklanan sebeplerle malvarlığının korunması ve güvence altına alınması için Türk Ceza Kanununda karşılıksız yararlanma suçu düzenlenmiştir.
FAİL
Karşılıksız yararlanma suçunun faili için kanunda özel bir düzenleme bulunmamakta olup; herkes bu suçun faili olabilir.
MAĞDUR
Mağdur, suç eylemi sebebiyle zarar gören ve haksızlığa uğrayan kişiyi ifade etmektedir. Türk Ceza Kanununda karşılıksız yararlanma suçunun mağduru:
-Otomatlar aracılığı ile hizmet sunan kişiler,
-Telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan yayının sahibi,
-Elektrik enerjisinin, suyun veya doğal gazın sahibi olarak belirtilmiştir.
SUÇ KONUSU
Suçun maddi konusu kanunda açıkça görüldüğü üzere otomatlar aracılığı ile sunulan hizmet, telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan yayın, elektrik enerjisi, su veya doğalgazdır. Otomat, mekanik veya elektromanyetik düzenek olup; bedelin ödenmesi sonucunda kendiliğinden çalışmaya başlayan bunun sonucunda da kullanan kişiye mal veya hizmet sunan teknik bir makine olarak tanımlanmaktadır.
Örnek; genellikle bekleme yerlerinde bulunan ve bozuk para atıldığında kola, bisküvi, su vb. veren makineler otomat olarak adlandırılır. Söz konusu suçun oluşabilmesi için otomatın bedel karşılığında çalışması gerekir. Örneğin reklam amacıyla sunulan bir ürün robotunun vatandaşlara ücretsiz olarak mal veya hizmet sunması sonucunda vatandaşların bunu kullanması suç oluşturmaz. Örneğin; bir masaj koltuğu satan firmanın ücretsiz olarak bu ürünü vatandaşlara kullanılması için arz etmesi ve kişilerin üründen faydalanması suç oluşturmaz.
MADDİ UNSUR VE FİİL
Karşılıksız yararlanma suçunun düzenlendiği Türk Ceza Kanunu Madde 163’ te üç fıkra bulunmakta olup; bu fıkralara ayrı ayrı değinelim.
TCK Madde 163/1 uyarınca: suç eylemi failin otomatlar aracılığı ile sunulan ve bedeli ödendiği takdirde yararlanılabilen bir hizmetten ödeme yapmadan yararlanması sureti ile oluşur. Kanun maddesinin ilk fıkrası için failin eylemi serbest hareketli suç olarak değerlendirilir. Örneğin; metro veya metrobüs kullanan bir vatandaşın akbil basmadan turnikenin üzerinden atlayarak geçmesi bu suça örnek olarak gösterilebilir. Yine bir şahsın kahve makinesine hileli hareketle bedel ödemeden otomattan kahve alması örnek verilebilir. Hileli harekete; jetonun ip vasıtasıyla geri çekilmesi, jeton görünümünde metal atılması, mıknatıs kullanarak manyetiğin durdurulması gibi durumlar örnek olarak gösterilebilir.
TCK Madde 163/2 uyarınca: suç eylemi failin telefon hatları ile frekanslarından veya elektromanyetik dalgalarla yapılan şifreli veya şifresiz yayınlardan sahibinin veya zilyedinin rızası olmadan yararlanması suretiyle oluşur. Kanun maddesinin ikinci fıkrası içinde failin eylemi serbest hareketli suç olarak değerlendirilir. Örneğin failin, mağdurun kullanmış olduğu sabit hatlı telefon kablosu üzerine ekleme yaparak gizlice kendi telefonuna bağlaması ve telefonunu kullanması bu suçu oluşturur. Yine failin, spor maçlarını gösterir özel televizyon yayınlarının şifresini kırarak bu hizmetten bedel ödemeden yararlanması da örnek gösterilebilir.
TCK Madde 163/3 uyarınca: suç eylemi failin abonelik esasına göre yararlanılabilen elektrik enerjisinin, suyun veya doğalgazın sahibinin rızası olmaksızın ve tüketim miktarının belirlenmesini engelleyecek şekilde tüketilmesidir. Failin kaçak elektrik, kaçak doğalgaz, kaçak su kullanması; karşılıksız yararlanma suçunu oluşturur. Failin bu eylemi yaparken aynı zamanda tüketim miktarının belirlenmesini engellemesi gerekir. Yine failin hileli olarak sayacın dönmesini veya işlemesini engellemesi de karşılıksız yararlanma suçu kapsamında değerlendirilir.
MANEVİ UNSUR
Karşılıksız yararlanma suçu sadece kasten işlenebilen bir suç olup; suçun taksirle işlenebilmesi mümkün değildir.
HUKUKA AYKIRILIK UNSURU
Karşılıksız yararlanma suçunda mağdurun rızasının bulunması hukuka aykırılığı ortadan kaldırmaktadır.
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
Teşebbüs: Karşılıksız yararlanma suçu, teşebbüse elverişli bir suç olup; suça teşebbüs mümkündür. Teşebbüs, failin suç işlemek üzere icra hareketlerine başlamış olması karşısında elinde olmayan sebeplerle arzu ettiği sonucu gerçekleştirememesidir.
İçtima: Karşılıksız yararlanma suçunda sahte para kullanılması, konut dokunulmazlığının ihlal edilmesi vb. durumunda faile ayrıca işlemiş olduğu diğer suçlardan da ceza verilir.
İştirak: Karşılıksız yararlanma suçuna iştirakte özel bir düzenleme bulunmamakta olup; genel iştirak kuralları uygulanmaktadır.
Bu konu hakkında benzer makalelerimiz için tıklayın
