Konutta kira artışını yüzde 25 ile sınırlayan yasa yürürlükte ama kiracı-ev sahibi kavgasını çözmeye yetmedi. Birçok kiracı ev sahiplerinin yüzde 25’in üzerinde artış istediğinden şikâyetçi. Ev sahipleri eski kira sözleşmelerinin ne olacağını öğrenmek istiyorlar. Yeni düzenlemeye göre 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilenen ve 5 yılı geçmeyen sözleşmelerde, kiralara yüzde 25’in üzerinde artış yapılamayacak. Bursa Barosu avukatı kira hukuku uzmanı Olcay Göçüm, “Geçici yasa ile kira sözleşmesinde beş yıllık sürenin dolması halinde de kira parasının yüzde 25 oranında artırılacağına ilişkin herhangi bir düzenleme veya sınırlandırma getirilmiş değildir. Bu nedenle beş yıllık süre dolmuş ise kiralayan yüzde 25’e bağlı kalmaz” diyor.
ÖNCE konut kiralayanların ortak şikâyetini özetleyen okurum G.K.’nin örnek sorusu:
“Üç yıl önce kiralamış olduğum taşınmazın kira süresi 17 Haziran 2022’de sona erdi. Ödenen 1150 TL aylık kiranın yüzde 25 üstünde bir oran olan yüzde 40 oranında artış yaparak, 1.650 TL olarak ödemek istedim. Ev sahibi yeni sözleşmemi ve gelecek yıl evi tahliye etmeni istedi. Kabul etmedim. Yeni kira düzenlemesine göre, en çok ne kadar kira artışı talep edebilir? Evden tahliye isteyebilir mi? Üç yıldır kirayı elden alıyor. Ne yapmalıyım?”
Kira Artış Oranında Yüzde 25 Sınırı Nedir?
Kira artış oranı kira sözleşmesinin yenilenmesinde veya bir sonraki yılın kira bedelinin belirlenmesinde kullanılır. TÜFE oranının on iki aylık ortalamasına bakılarak bu ortalama aşılmayacak şekilde belirlenmekte idi. Ancak kira artış oranında yeni bir düzenleme yapılarak TBMM genel kurulunda kabul edildi ve yürürlüğe girdi. Kira artışlarında 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında en fazla yüzde yirmi beş zam yapılabilecek.
Borçlar Kanunu’na eklenen geçici maddelere göre 1 Temmuz 2023 tarihine kadar yenilenen kira sözleşmelerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmalar bir önceki dönemin kira bedelinin yüzde yirmi beşini aşamayacak. Kira artış sınırlaması yalnızca konutlarda geçerli olacak.
Yüzde 25 kira artışı kimleri kapsıyor?
Kira sözleşmelerine ve hukukumuza göre kira bedeline yapılacak zamlar TÜFE oranının on iki ayın ortalamasına göre yapılmakta idi. Yeni dönemde ise bir yıllık süre ile TÜFE oranına bakılmaksızın azami yüzde yirmi beş zam yapılabilecek. Kanunların geriye yürütülememesi ilkesi gereği, çıkartılan düzenleme öncesinde sözleşme yenileyenler bu düzenlemeye tabi olmayacak. Ancak sözleşme 1 Temmuz 2023 tarihine kadar yenilenirse düzenleye tabi olacak. Özetlemek gerekirse düzenleme 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında sözleşme yenileyecek kişileri kapsamakta.
Yüzde 25 Kira artış oranı yürürlüğe girdi mi?
Konutlardaki kira artış oranı yüzdesini yüzde yirmi beş ile sınırlayan düzenleme Resmî Gazete ’de yayımlandı ve yürürlüğe girdi. Bu düzenlemeye göre 11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 arasında yenilenen kira sözleşmelerinde artış oranı yüzde 25’i geçemeyecek.
Kira artışı nasıl hesaplanacak?
Düzenleme öncesi olduğu gibi, sonrasında da keyfi oran belirlenmesi yasal değil. 1 Temmuz’dan sonra, sınırlama öncesinde olduğu gibi Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan ‘TÜFE 12 ay ortalaması’ dikkate alınacak. Mesela son açıklanan şubat ayı enflasyon verilerine göre bu oran yüzde 71.83 olarak gerçekleşti. Eğer bir kira zam sınırlaması olmasaydı, sözleşme yenilendiğinde 3 bin liralık kira 5 bin 155 lira, 5 bin liralık kira 8 bin 591 lira olacaktı. Yüzde 25 zam sınırı ile 3 bin liralık kira 3 bin 750, 5 bin liralık lira 6 bin 250 lira oldu.
Ev sahibi geçmiş aylara yönelik zam isteyemez
1 yıl boyunca yüzde 25 zam sınırına uyan bir ev sahibi ‘uygulama bitti, geçen yıl yapamadığım zammı şimdi istiyorum’ diyemez.
Ev sahipleri istediği zaman ‘evimden çık’ diyemez. Ancak kendisinin ya da bakmakla yükümlü olduğu birinin ihtiyacı varsa kiracının tahliyesini isteyebilir. İhtiyacım var dedikten sonra, evi bir başkasına 3 yıl süreyle kiralayamaz. Kiralarsa eski kiracıya tazminat ödemek durumunda kalır. 10 yıl sözleşme uzama süresi dolan kiracı için herhangi bir gerekçe göstermeden tahliye istenebilir. Bunun yanında evin satılması durumunda, mülkü alan kişi eğer kendi yaşayacaksa kiracının tahliyesini talep eder. Bu durumda ya 6 ay, ya da bir sonraki sözleşme dönemine kadar zaman verilir. Tarafların anlaşamaması halinde tahliye davaları ortalama 2-2.5 yıl sürebilir.
BEŞ YILLIK SÜRE
Yasal düzenlemenin ‘Bir önceki kira yılına ait kira bedelinin yüzde 25’ini geçmemek koşuluyla geçerlidir’ ifadesi TBK’nin 344. maddesinin 1. fıkrasında yer alan beş yıllık sürenin dolmadığı durumlarda uygulama alanı bulacaktır. Yani ilk beş yıllık süre içinde olan veya beş yıllık süre içinde olmak kaydıyla birer yıllık dilimler halinde yenilenen kira sözleşmelerinde yeni dönem kira parasına en fazla yüzde 25 artış yapılacaktır. İlk beş yıllık süre içinde TÜFE artış oranı yüzde 25 altında ise kira bedelindeki artış oranı yine TÜFE artış oranı olacaktır.
KİRA TESPİT DAVASI AÇILABİLİR
Geçici yasa ile TBK’nın 344/3 maddesinde yer alan ve beş yıllık sürenin dolması halinde de kira parasının yüzde 25 oranında artırılacağına ilişkin herhangi bir düzenleme veya sınırlandırma getirilmiş değildir. Bu nedenle kira akdinin başlangıcından itibaren beş yıllık süre dolmuş ise kiralayan artık geçici yasa ile getirilen yüzde 25 ile bağlı kalmaz. Beş yıllık süre dolmuş ise kiralayan isterse (yeni kira dönemi 11 Haziran 2022-1 Temmuz 2023 tarihleri arasında olsa dahi) beş yıllık süre dolduğu için yörede oluşan emsal kira paralarına göre TBK’nın 344/3 maddesi gereği hak ve nesafet kuralına göre kira tespit davası açabilir.”
KİRACILAR FAZLA ÖDEDİĞİ ÜCRETİ GERİ ALABİLİR
Bazı ev sahiplerinin yüzde 25’lik kira zam sınırına uymak istemediğini söyleyen Ağaoğlu, “11 Haziran 2022 ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında yenilenen sözleşmelerde yüzde 25 sınırı aşılamaz. Bunun üzerinde zam yapan kiracılar ev sahiplerinden yüzde 25’in üzerindeki kısmın kalıcı veri saklayıcısı üzerinden (Whatsapp, mesaj-fax- e-posta gibi…) iadesini talep edebilirler. Bunun için arabulucu şartı geldiğinde önce arabulucuya yada sulh hukuk mahkemesine başvurarak fazla ödenen tutarın iadesini ve kira zammında yüzde 25 sınırının uygulanmasını talep edebilirler.” dedi. Öte yandan bazı kiracıların anlaşmazlık sonrası Tüketici Hakem Heyetlerine başvurduğunu belirten Ağaoğlu, Tüketici Hakem Heyetleri’nin kira uyuşmazlıklarında yetkili olmadığını söyledi.
TÜRKAD BAŞKANI UYARDI!
Türkiye Adalet Araştırmaları Merkezi (TÜRKAD) Başkanı avukat Mehmet Sarı da söz konusu düzenleme öncesinde mal sahiplerinin kira artışlarını diledikleri oranda yapabildiğini, düzenlemenin ardından üst sınırın yüzde 25 olarak belirlendiğini dile getirdi.
Ev sahibi ile kiracının anlaşması durumunda bunun yükseltilebileceğini belirten Sarı, bunun dışında kira artışının üst sınırı geçemeyeceğini ifade etti.
Sarı, “Mal sahipleri ile kiracıların kira bedelinde uzlaşmadığı takdirde, mal sahiplerinin yasal olarak kira bedelinin tespiti için dava açma hakkı var. Bunu hem mal sahipleri hem de kiracılar açabiliyorlar. Özellikle 5 yıldan uzun süreli bir kira kontratı söz konusu olmuşsa bu durumda kira tespiti davası açıldığında mahkemeler, 1 Temmuz’a (2023) kadar olan yeni kira sözleşmelerinin güncellenmesinde yüzde 25’i yasal zorunluluk gereği esas almak durumunda kalacaklar.” dedi.
Sarı, mevcut oranda artış yapılmış şekilde ve aksatmadan kiraların ödenmesi halinde ev sahiplerinin tahliye davası açma hakkı bulunmadığını, bu davaların mahkemece reddedileceğini vurguladı.
Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın
Aklınıza takılan tüm soruları sorabilirsiniz. Yorum yapmaktan çekinmeyin.