İşe Erken Gelen İşçinin Fazla Mesai Hakkı Mı

İşe erken gelen işçi fazla mesai hakkı vardır diyebilmek için erken gelme eyleminin işverenin talimatı ile olması gerekir. Bunun yanı sıra erken gelme olayında erken çalışmanın da başlamış olması gerekir. Yine erken gelinen süre kadar işten de erken çıkma olgusunun olmaması gerekir. Ayrıca her şart altında işçinin erken gelmeleri dahil haftalık çalışma süresi sözleşmeyle ya da toplu iş sözleşmesiyle daha az saati aşmanın fazla mesai sayılmasına ilişkin haller ayrıksı olmak üzere 45 saati aşmış olması gerekir. 

Fazla çalışma süresi ne kadardır?

İş Kanunu 41. Maddesine göre genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırk beş saattir. 45 saati aşan çalışma süreleri fazla çalışma olarak kabul edilir ve bu çalışma süreleri işçi için saat ücretinin 1,5 katı olarak hesaplanarak kendisine ödenir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır. Fazla mesai süresi; haftalık çalışma süresi dikkate alınarak hesaplanır. GÜNLÜK veya AYLIK zaman dilimlerine göre fazla mesai süresi hesaplanmaz. Örnek Yargıtay kararı şu şekildedir:

‘’Taraf tanık anlatımları ve mahkemenin kabulüne göre davalı işyerinde haftada 4 gün 12 saat üzerinden çalışma yapıldığı ve 2 gün izin kullanıldığı anlaşılmaktadır. Günlük 12 saat çalışmadan 1,5 saat ara dinlenmesi düşüldüğünde günlük fiili çalışma süresi 10,5 saat olup haftalık çalışma 42 saattir. 42 saatlik haftalık çalışmada fazla mesai söz konusu olamaz. Fazla mesai, haftalık çalışmaya göre belirleneceğinden toplam aylık çalışma süresine göre fazla mesai hesabı hatalıdır. Buna göre davacının fazla mesai talebinin reddi gerekirken kabulü isabetsizdir.’’ Yargıtay 9.Hukuk Dairesi’nin 25.12.2014 tarih ve 2013/7238 E ve 2014/40353 K

Günlük azami çalışma süresi ne kadardır?

Fazla çalışma süresinin haftalık 45 saat olarak hesaplanmasının istisnalarından biri günlük azami çalışma süreleridir. Günlük çalışma süresi her ne şekilde olursa olsun 11 saati aşamaz. Bir işçinin bu sınırları aşan sürelerle çalıştırılması halinde, 4857 sayılı İş Kanununun fazla çalışma, zorunlu nedenlerle fazla çalışma ve olağanüstü hallerde fazla çalışmaya ilişkin madde hükümleri uygulanır. Diğer bir ifadeyle işçinin çalışması haftalık 45 saati aşmasa da, hafta günlerinden birinde günlük 11 saati aşmış ise o günün fazla çalışma süreleri kendisine hesaplanarak ödenmelidir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nca benimsenen uygulamaya göre de” 24 saat çalışıp, 48 saat dinlenme esası uygulanan işyerlerinde, 24 saat süren çalışma sisteminde günlük 14 saatin mesaide geçtiği ve çalışma süresinin günlük 11 saatten fazla olamayacağı dikkate alındığında, haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi 11 saatten 14 saate kadar yapılan 3 saatlik çalışma, fazla çalışma olarak kabul edilmektedir” (YHGK 5.4.2006 T., E.2006/9-107, K.2006/144).

İş Kanunu’nda Fazla Mesai

Fazla Mesai ya da Fazla Çalışma 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesinde düzenlenmiştir. Ayrıca kanunda zorunluluk durumları ile ilgili düzenlemeleri içeren 42. Ve 43. maddeler yer almaktadır.

Fazla çalışmanın detaylarını içeren bir yönetmelik de yayınlanmıştır. Bu yönetmelik 06.04.2004 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma Ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği” dir.

İşçi ve işveren iş sözleşmesini başlatırken bir ücrette karar kılarlar. Kişinin normal çalışmasının karşılığı olacak olan bu ücret, İş Kanunu’nda belirtilmiş olan haftalık maksimum çalışma süresine kadar olan çalışmaların karşılığıdır.

İş Kanunu’na göre bir işyerinde haftalık çalışma süresi, en fazla 45 saat olarak belirlenebilir. Dolayısıyla “asıl ücret” ya da “çıplak ücret” dediğimiz sadece çalışma karşılığı alınan ücret, en fazla 45 saatlik çalışmayı kapsamaktadır. 45 saati aşan çalışmalar, “fazla çalışma” olmaktadır. Bu fazladan çalışma için de, işçiye ayrıca bir ücret hesaplanıp ödenir.

Kanunda yer alan bir diğer terim “fazla sürelerle çalışma” ise, işyerinde belirlenmiş haftalık çalışma süresi kanuni sınırın altında olması durumunda kanuni sınıra kadar yapılan çalışmaları ifade etmektedir. Örneğin yasal olarak maksimum çalışma süresi 45 saatken, A şirketinde çalışma süresi haftalık 40 saat belirlenmişse, haftalık 45 saate kadar yapılmış fazladan çalışmalar “fazla sürelerle çalışma” olarak adlandırılacaktır. Eğer fazladan çalışma ilgili hafta için 45 saati de aşmışsa, 45 saati aşan kısım “fazla çalışma” olarak adlandırılacaktır.

Bu konu hakkında benzer makaleler için tıklayın