Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın giderilmesi yaptırımının infazı
Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın giderilmesi yaptırımının infazı ile ilgili işlemler, Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük’ün 51. Maddesinin 2. Fıkrasına göre yerine getirilir.
Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın giderilmesi türleri
Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın giderilmesi, suç nedeniyle uğranılan zararın aynen iade edilmesi, suçtan önceki hâle getirilmesi veya tazmin edilmesi suretiyle tamamen giderilmesi şeklinde yerine getirilir. (Tüzük md. 51/2-a)
1. Zararın aynen iade edilmesi; hükümlünün işlediği suç nedeniyle haksız olarak ele geçirdiği şeyi aynen veya satın almak suretiyle suçtan zarar görene iade etmesidir. (Tüzük md. 51/2-a1)
2. Suçtan önceki hâle getirme; suç nedeniyle verilen zararın, hükümlü tarafından veya başkası aracılığıyla çalışmak, çalıştırılmak, tamir etmek veya buna benzer faaliyetlerle giderilmesidir. (Tüzük md. 51/2-a2)
3. Zararın tazmin edilmesi; suç nedeniyle verilen zararın bedelinin suçtan zarar görene ödenerek tazmin edilmesidir. (Tüzük md. 51/2-a3)

Uğranılan zararın tespitinin mahkemeden istenmesi
Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın miktarı, ilamda belirtilmelidir. Zarar miktarı, mahkemece kararda belirtilmemiş ise, 5275 sayılı Kanunun 98 inci maddesine göre Cumhuriyet savcısının talebi ile uğranılan zararın tespiti mahkemeden istenilmelidir. (Tüzük md. 51/2-b)
İnfaz işlemleri
İlamın infaz savcılığına verilmesi
Mağdurun veya kamunun uğradığı zararın tamamen giderilmesini içeren kesinleşmiş ilâm, infaz için Cumhuriyet başsavcılığına verilmesi gerekir (Tüzük md. 51/2-c) Bu verilme işlemi UYAP sistemi üzerinden gerçekleştirilir. İlam infaz için sisteme kaydedilir.
Kararın infazı için hükümlüye tebligat yapılması
Cumhuriyet savcısı, zararın otuz gün içinde tamamen giderilmesini hükümlüye tebliğ etmelidir. (Tüzük md. 51/2-c)
Otuz günlük süre içinde zararın tamamen giderilmemesi hali
Hükümlü adresine yapılan bu tebligatta gösterilen zararı, otuz günlük süre içinde tamamen gidermezse Cumhuriyet başsavcılığınca, durum hükmü veren mahkemeye bildirilir. (Tüzük md. 51/2-d)

Zararın giderilmesi hali
Hükümlü adresine yapılan bu tebligatta gösterilen zararı, otuz günlük süre içinde tamamen giderirse, bu durumda ilam infaz edilmiş olur. Yerine getirilen ilama ilişkin kayıt infazen kapatılır ve infaz evrakları hükmü veren mahkemeye gönderilir.
YARGITAY UYGULAMASI
İnfaz yetkisini kısıtlayacak şekilde karar verilmemeli
Yargıtay, yerel mahkemelerin karar verirken, sanıklar hakkındaki kısa süreli hapis cezasının, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi yaptırımına çevrilmesine karar verilmesiyle yetinmesi gerektiğini, infaz yetkisini kısıtlayacak şekilde karar vermelerinin hukuka aykırı olacağını ifade etmektedir.
Etkin pişmanlık hallerinde
5237 sayılı TCK’nın 50/1-b maddesine göre; kısa süreli hapis cezasının, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hâle getirme veya tazmin suretiyle, tamamen giderilmesi tedbirine çevrilebileceği hüküm altına alınmıştır.
5237 sayılı TCK’nın, malvarlığına yönelik bazı suçlarda etkin pişmanlığı düzenleyen 168. maddesinde, failin, azmettirenin veya yardım edenin etkin pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri verme ya da tazmin suretiyle tamamen gidermesi halinde mağdurun rızası aranmaksızın, kısmî geri verme veya tazmin halinde ise mağdurun rıza göstermesi koşuluyla ve etkin pişmanlığın gerçekleştiği yargılama aşamasında dikkate alınarak ceza indirimi öngörülmüştür.
Bu nedenle, aynen geri verme veya tazmin tedbiri 5237 sayılı TCK’nın 50/1. maddesinde hapis cezasına seçenek yaptırımlar arasında gösterilmiş ise de, yasal bir indirim nedeninin, bundan yararlanmama iradesini ortaya koyan failin cezasını etkisiz kılacak biçimde aynen tazmin tedbirine dönüştürülmesinin mümkün olmadığı gözetilmelidir.
Bu şekildeki bir uygulamanın mağdurun zararını soruşturma veya kovuşturma aşamalarında gidermeyen faillere yeni bir olanak tanıma olacakken, soruşturma veya kovuşturma aşamalarında zararı ödeyen sanık aleyhine ve adalete aykırı bir sonuç doğuracağı, maddenin düzenleniş amacının da bu şekilde yorumlanamayacağı dikkate alınmalıdır.
Tazmini nitelikteki para cezasının tekerrüre esas alınamaması
Yargıtay, sanık hakkında hükmedilen kısa süreli hürriyeti bağlayıcı cezanın sonuç olarak 5237 sayılı TCK’nin 50/1-b maddesindeki seçenek yaptırıma çevrilmesine karar verildiği hallerde, 5237 sayılı TCK’nin 58. maddesi uyarınca seçenek yaptırımlar yönünden tekerrür hükümlerinin uygulanamayacağını bazı kararlarında ifade etmektedir.
Bu nedenle, tazmini nitelikteki para cezasının tekerrüre esas alınamayacağı gözetilmelidir.

Tazmin edilmesine karar verilen zarar miktarının belirtilmemesi
İlamda, tazmin edilmesine karar verilen zarar miktarı belirtilmelidir. Şayet zarar miktarı ilamda belli değilse, giderilmesi gereken zarar miktarı konusunda, mahkemeden bir karar verilmesi yönünde talepte bulunulmalıdır.
Suç eşyası, suçta kullanılan araç, nispi karar ve ilam harcı ile ilgili karar verilmesi zorunluluğu
Suç eşyası, suçta kullanılan araç, nispi karar ve ilam harcı ile ilgili herhangi bir karar verilmeden ve sanık hakkında tazmini nitelikte adli para cezası ile cezalandırılmasına karar verilmesi hukuka aykırı olacaktır.
Tazmini para cezalarında taksitlendirme yasağı
Yargıtay, tazmini nitelikte adli para cezası uygulamasında, 5237 sayılı TCK’nin 52/4. maddesi uyarınca para cezasının taksitlendirilmesinin mümkün olmadığını kararlarında ifade etmektedir.
Tazmini nitelikte adli para cezası ve nispi harç ilişkisi
Yerel mahkeme, sanığın tazmini nitelikte adli para cezası ile cezalandırılmasına karar vermesi halinde nisbi harca da hükmetmelidir.
Tazmini nitelikte adli para cezası ve vekâlet ücreti ilişkisi
Sanıklar hakkında tazmini nitelikte adli para cezasına hükmedildiği hallerde, nispi vekâlet ücretine de hükmedilmelidir. Örneğin, nispi vekâlet ücreti yerine maktu vekalet ücretine hükmedilmesi hukuka aykırı olacaktır.
Bu konu hakkında benzer makalelerimiz için tıklayın