Hak Yoksunlukları Ve Ceza Zamanaşımı Nelerdir ?

1. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü
Sanığın ölümü halinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tabi eşya ve maddi menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir. Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz edilmemiş adli para cezalarını ortadan kaldırır. Ancak, müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden Önce kesinleşmiş bulunan hüküm, infaz olunur.

2. Af

Özel Af: Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirir. Özel af sadece Hapis cezasının infazını ortadan kaldırır.
Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süresi kısaltılabilir ya da adli para cezasına çevrilebilir.

Özel Af ile adli para cezası sona ermez
Affın genelliği özelliği; kapsadığı suçların ve suçluların sayısına göre değil, doğurduğu sonuçlara göre belirlenir. Genel afta, affa uğrayan cezalar adli sicilden silinirler ve affa uğramış mahkumiyetler tekerrüre esas olamaz. genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.

Özel afta, ceza hala tekerrüre esastır ve adli sicilde varlığını korur. Orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz. Orman yakma, yok etme ve daraltma eylemleri orman suçu sayılmaktadır.

3. Dava ve Ceza Zamanaşımı
Kanunda öngörülen süreler içerisinde kamu davası hiç açılmaması durumunda dava açılmaması, açılmışsa da davanın düşmesini gerektiren sürelere dava zamanaşımı denilir.

Dava Zamanaşımı Süresinin Durması veya Kesilmesi
Soruşturma ve kovuşturma yapılmasının, izin veya karar alınması veya diğer bir mercide çözülmesi gereken bir meselenin sonucuna bağlı bulunduğu hâllerde; izin veya kararın alınmasına veya meselenin çözümüne veya kanun gereğince hakkında kaçak olduğu hususunda karar verilmiş olan suç faili hakkında bu karar kaldırılıncaya kadar dava zamanaşımı durur. Bir suçla ilgili olarak;

1. Şüpheli veya sanıklardan birinin savcı huzurunda ifadesinin alınması veya sorguya çekilmesi,
2. Şüpheli veya sanıklardan biri hakkında tutuklama kararının verilmesi,
3. Suçla ilgili olarak iddianame düzenlenmesi,
4. Sanıklardan bir kısmı hakkında da olsa, mahkumiyet kararı verilmesi, halinde dava zaman aşımı kesilir.
Dava zamanaşımı kesildiğinde, zamanaşımı süresi yeniden işlemeye başlar. Dava zamanaşımını kesen birden fazla nedenin bulunması halinde, zamanaşımı süresi son kesme nedeninin gerçekleştiği tarihten itibaren yeniden işlemeye başlar. Kesilme halinde, zamanaşımı süresi ilgili suça ilişkin olarak Kanunda belirlenen sürenin en fazla yarısına kadar uzar.

Ceza Zamanaşımı
Kanunda yazılı sürelerin geçmesiyle birlikte cezanın infaz edilmemesi sonucunu ortaya çıkaran sürelere ceza zamanaşımı adı verilir.
Ceza Zamanaşımının Kesilmesi
Mahkumiyet hükmünün infazı için yetkili mercii tarafından hükümlüye kanuna göre yapılan tebligat veya bu maksatla hükümlünün yakalanması ceza zamanaşımını keser. Bir suçtan dolayı mahkum olan kimse üst sınırı iki yıldan fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suç işlediği takdirde ceza zamanaşımı kesilir.

Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunları
Cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunluklarının süresi ceza zamanaşımı doluncaya kadar devam eder.
Müsadere Zaman Aşımı
Müsadereye ilişkin hüküm kesinleşmeden itibaren 20 yıl geçtikten sonra infaz edilmez.
Zamanaşımı Hükümlerinin Uygulanamayacağı suçlar
Soykırım Suçu ve İnsanlığa Karşı Suçlarda ve Türk Ceza Kanunu’nun ikinci kitap dördüncü kısmında yer alan “Millete ve devlete Karşı Suçlar” bakımından ki bu suçlar içerisinde zimmet, rüşvet, irtikap gibi -Kamu idaresinin güvenilirliğine karşı suçlar da var-bu suçlar içerisinde Ağ. müebbet, müebbet veya 10 yıldan fazla hapis gerektiren suçların yurt dışında işlenmesi halinde dava zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.
Bu bağlamda öncelikle bu suçların müebbet müebbet ya da 10 yıldan fazla hapsi gerektirmesi lazım ve yurt dışında işlenmiş olması gerekir.  (Zimmet rüşvet ve irtikap suçlarının üst sınırı 12 yıldır.) Soykırım ve İnsanlığa Karşı suçlarda suçun yurt dışında işlenmiş olmasına gerek yoktur.

4. Şikayet
Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse 6 ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz. Zamanaşımı süresini geçmemek koşuluyla bu süre, şikayet hakkı olan kişinin fiili ve failin kim olduğunu bildiğini ve öğrendiği günden başlar.
Şikayet hakkı olan birkaç kişiden birisi altı aylık süreyi geçirirse bundan dolayı diğerlerinin hakları düşmez. (Şikayetin Bağımsızlığı)

Kovuşturma yapılabilmesi şikâyete bağlı suçlarda kanunda aksi yazılı olmadıkça suçtan zarar gören kişinin vazgeçmesi davayı düşürür ve hükmün kesinleşmesinden sonraki vazgeçme cezanın infazına engel olmaz. Hüküm kesinleşinceye kadar vazgeçme mümkündür.
İştirak halinde suç işlemiş sanıklardan biri hakkındaki şikayet de kapsar. (Şikayetin Bölünemezliği)
Kanunda aksi yazılı olmadıkça, vazgeçme onu kabul etmeyen sanığı etkilemez. Yani şüpheli/sanık kabul etmedikçe, şikayetçi tek taraflı olarak soruşturmayı veya davayı düşüremez. Şikayetten vazgeçme tek taraflı bir beyan ile hüküm ve sonuç doğurmaz. Kamu davasının düşmesi, suçtan zarar gören kişinin şikayetten vazgeçmiş olmasından ileri gelmiş ve vazgeçtiği sırada şahsi haklarından da vazgeçtiğini ayrıca açıklamış ise artık hukuk mahkemesinde de dava açamaz.

Suça ilişkin ihbar veya şikayet, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk makamlarına yapılabilir. Valilik veya kaymakamlığa ya da mahkemeye yapılan ihbar veya şikayet, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.
Yurt dışında işlenip ülkede takibi gereken suçlar hakkında Türkiye’nin elçilik ve konsolosluklarına da ihbar veya şikayette bulunulabilir.Bir kamu görevinin yürütülmesiyle bağlantılı olarak işlendiği iddia edilen bir suç nedeniyle, ilgili kurum ve kuruluş idaresine yapılan ihbar veya şikâyet, gecikmeksizin ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilir.

İhbar veya şikayet yazılı veya tutanağa geçirilmek üzere sözlü olarak yapılabilir.
Yürütülen soruşturma sonucunda kovuşturma evresine geçildikten sonra suçun şikayete bağlı olduğunun anlaşılması halinde; mağdur açıkça şikayetten vazgeçmediği takdirde, yargılamaya devam olunur.
5. Ön Ödeme
Uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, yalnız adli para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı üç ayı açmayan suçların faili;

a. Adli para cezası maktu ise bu miktarı, değilse aşağı sınırını,
b. Hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için yirmi Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı,
c. Hapis cezası ile birlikte adli para cezası da öngörülmüş ise, hapis cezası için bu fıkranın (b) bendine göre belirlenecek miktar ile adli para cezasının aşağı sınırını, soruşturma giderleri ile birlikte, Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine on gün içinde ödediği takdirde hakkında kamu davası açılmaz